Dragen en verdragen
De afschuwelijke situatie van de oorlog in Oekraïne raakt ons, en confronteert ons met het gegeven dat de harmonie in de wereld flink verstoord is. Hoe kun je vrolijk verder leven als een paar honderd kilometer verderop de wereld in puin ligt en mensen vluchten? Het kan ons flink raken en verwarren. Het roept de vraag op: wat kan ik nu hieraan doen?
We willen niets liever dan de harmonie herstellen. Zoals we dat ook het liefste doen wanneer een geliefde rouwt, verdrietig is, of verwikkeld is geraakt in een conflict. Voordat je het weet ga je de ander opvrolijken, het probleem of conflict fixen en probeer je er alles aan te doen om de harmonie weer te herstellen. Herken je dat? Voor mij is dit in ieder geval een heel herkenbaar patroon dat ik bij verstoring van harmonie onrustig word. Ik heb in mijn leven heel vaak geprobeerd een ander te ‘redden’.
Er kwam voor mij op dit punt veel helderheid door een onderscheid te maken tussen wat ik heb te ‘verdragen’ en wat ik heb te ‘dragen’. Ik zal dat toelichten.
De dynamiek van schuldig en onschuldig
Als je verantwoordelijkheden overneemt die niet van jou zijn, maar van een ander, dan voel je je onschuldig. Je staat bij niemand in het krijt. De andere kant van dit onschuldig zijn, is dat je het verschrikkelijk vindt als iemand teleurgesteld is in jou. Je bent erg gericht op goedkeuring en bevestiging krijgen van anderen. Daarmee voel je dat je mag bestaan. In werksituaties vertaalt zich dit naar het oppakken van taken die niet tot jouw verantwoordelijkheden horen. Je pakt dat klusje er gewoon nog even bij.
Je bent op die manier steeds bezig om je onschuld te bevestigen. Hierin ligt een angst om de schuld aan te gaan die hoort bij het innemen van jouw plek in de wereld. Een veelal onbewuste angst die maakt dat je ervoor gekozen hebt om van je eigen plek te gaan. In jouw familiesysteem kun je dat duiden als dat je verantwoordelijkheden van je ouders bent gaan overnemen. Dat doe je bijvoorbeeld omdat je iets aan je ouders veroordeelt. Of omdat je je verantwoordelijk bent gaan voelen voor het geluk van je ouders. ‘Als ik maar goed volgens hun verwachtingen leef, dan maak ik hen gelukkig.’ Voor mij is dit heel herkenbaar, dat ik zo mijn best deed om hen gelukkig te maken. En zo probeerde ik onbewust hun lot te dragen voor hen en voor mijn eigen onschuld maar bevestiging te zoeken. Ik voelde me niet gezien.
Waarom is het dragen van schuld zo spannend?
Door het nemen van schuld, je eigen aandeel daarin aan te nemen, wordt het mogelijk je eigen plek in het familiesysteem in te nemen en de verantwoordelijkheid te nemen die bij jou past. Wat maakt dit toch zo spannend? Doordat je het lot van de ander niet meer neemt, komt ook de vraag op wat je eigen leven waard is. Het kan zwaar voelen om voor je eigen leven te kiezen en de vleugels uit te slaan, wanneer je daarmee mogelijk iemand anders teleurstelt of in de steek laat. Geluk aannemen is vaak lastiger dan het koesteren van ongeluk, omdat aan het toelaten van geluk schuld verbonden is. Het vasthouden aan problemen verzekert ons innerlijk ervan dat we bij onze familie blijven horen en ‘nodig zijn’. Het toelaten van geluk roept angst voor vrijheid op, angst om uit de verbinding met onze naasten te raken. Best begrijpelijk dat dit spannend is!
Van dragen naar verdragen
Hoe maak je die beweging om jouw eigen lot te dragen, op jouw eigen plek te gaan staan, met de verantwoordelijkheden die bij jouw plek passen?
Kun je naar je ouders kijken en hen accepteren met alles wie ze zijn, hun mooie en ook minder mooie kanten? Door het aanvaarden van alles wat daar is, en van wat dat met je doet. Erkennen hoe de geschiedenis is gegaan, de consequenties daarvan voor jou en jouw aandeel erin. Acceptatie van dat wat je nooit zult krijgen en wat je graag had willen ontvangen (je onvervulde verlangens). Welke emoties roept dat op? Kun je deze doorleven zodat deze ook transformeren op het niveau van je lichaam? Zodat ook hierin je lichaamsbewustzijn zich kan ontwikkelen?
Het vraagt overgave, acceptatie van wat er is, met alles erop en eraan. Het dragen van de verantwoordelijkheid en de schuld die bij jou horen. Loslaten van het lot van een ander. Dan ontstaat vrijheid en ruimte voor wie jij in essentie bent.
Oefenen in dragen en verdragen
Ook als je je eigen lot aanvaardt en deze aangaat, kun je nog altijd ook geraakt worden als je het lot ziet wat een ander heeft. Hier komt het op verdragen aan.
Dit dragen en verdragen vraagt om te oefenen in verzoeken doen, feedback/feedforward geven, je verwachtingen uitspreken. Zonder claim, zonder eis. Zo maak je onderscheid tussen het dragen van je eigen lot en het lot van de ander bij de ander laten. Zo oefen je in verdragen van de gevoelens die erbij komen.
We hebben ook te accepteren dat mensen een zwaar lot kunnen hebben. Hen niet te veroordelen als ze daarbij een route kiezen die wij liever anders zouden zien. Heftige omstandigheden en een zwaar lot ontheffen echter niemand van de verantwoordelijkheid voor zijn of haar eigen daden.
Als ik het op mezelf betrek helpt het mij om mijn eigen lot te dragen, te verdragen dat de wereld uit harmonie is, dat mijn geliefde moeder op haar eigen levensweg moeilijke tijden doorstaat, door diepe rouw gaat. Het helpt me te vertrouwen in het leven, dat pijn ook deel uitmaakt van het leven. Het is mijn lot om mijn eigen rouw te nemen, mijn moeder te zien in haar rouw, in verbinding met haar er te zijn. Het is niet mijn lot om het lot van haar te dragen. Maar om te verdragen in liefde.
Oorlog is onverdraaglijk en toch hebben we dit liefdevol te verdragen
Als het gaat over het in liefde verdragen van de situatie in onze huidige wereld, kun je dit ook benutten om te oefenen om in je eigen leven vaker liefdevol te verdragen. Het is een actieve vorm. Spreek je uit over wat jij van een menselijke wereld verwacht, oefen in solidariteit en medemenselijkheid. Ontmantel de taal die aanzet tot onveiligheid, veroordeling en haat. Dat betekent voor mij ook om vooral te gaan stemmen en de democratie op 16 maart te steunen bij de verkiezingen van de gemeenteraad. En bedenk hoe ook jij een concrete bijdrage kunt leveren aan de harmonie in de wereld door maatschappelijke organisaties te ondersteunen die zich inzetten voor een betere wereld, op een manier die past bij jouw plek en wie jij bent.
Inspiratie kun je vinden in dit boeiende boek: Over Tirannie. Twintig lessen uit de twintigste eeuw. Geschreven door Timothy Snijder, hoogleraar geschiedenis van Yale University, en geïllustreerd door Nora Krug. Het biedt inspiratie hoe om te gaan met de bizarre wereld waar we ons nu in bevinden.
Over Floor
Ik werk als coach vrouwelijk leiderschap en geef trainingen. Op 21 juni 2022 geef ik op de Hoorneboeg in Hilversum een 1-daagse training vrouwelijk leiderschap. Op 7 april maart kun je meedoen in de avond aan het webinar over ‘De drie geheimen van holistisch vrouwelijk leiderschap.’ En in juni kun je mee naar Ibiza voor een vijfdaagse training vrouwelijk leiderschap. Ook bied ik een jaartraining vrouwelijk leiderschap aan. Deze start in september 2022.
