You have got to feel it to heal it

Emoties als wegwijzers.

Authentiek leiderschap ontstaat alleen als je vanuit de meest pure versie van jezelf expressie brengt in je leiderschap. Het vraagt een verbinding tussen hoofd en lichaam om je ware authentieke zelf te belichamen en bezield leiding te geven. Als dat gepaard gaat met blije emoties is dat gemakkelijker dan wanneer zogenoemde ‘negatieve’ emoties bij je opkomen. Onze maatschappij heeft daar veel oordelen over. ‘Vrouwen mogen niet hun woede tonen’, is daar eentje van. Hoe ontwikkel je dan je emotionele competentie? Daarover kun je lezen in deze blog.

Geboren met emoties

Al in de baarmoeder ontwikkelen we ons vermogen om emoties te voelen. Terwijl we in de baarmoeder dobberen, pikken we de emoties op van onze moeder. Een moeder ‘marineert’ haar baby in haar emoties. Er is zelfs onderzoek dat heeft aangetoond dat de hersenen van een baby zich anders ontwikkelen bij een moeder die veelvuldig angst ervaart, vergeleken met een baby van een moeder die een emotioneel tevreden zwangerschap beleeft. Eenmaal op de wereld gekomen, geven we expressie aan onze emoties om onszelf uit te drukken. We ervaren de emoties met ons lichaam en geven er uitdrukking aan. Denk maar eens aan een stampvoetende peuter die laat weten dat hij/zij het ergens niet mee eens is. Naarmate we ouder worden, vindt er (veelal onbewust) een proces plaats, waarbij we soms emoties van onszelf gaan verdringen. We leren om ons gedrag aan te laten sluiten bij wat in ons gezin gewaardeerd wordt. Daar kan ook bij horen dat we bepaalde emoties liever niet tonen, bijvoorbeeld omdat we bang zijn voor negatieve reacties van onze ouders of andere gezinsleden. Dit soort reacties leidt ertoe dat we ons minder ‘gezien’ en gewaardeerd voelen – en daarmee minder veilig en minder verbonden. Maar: ook als je in je hoofd bepaalde emoties wegstopt of niet toelaat, je lichaam onthoudt alles.

Er is een onderscheid tussen primaire en secundaire emoties.

Primaire emoties in reactie op een situatie duren kort, maximaal 2 minuten. Primaire emoties die je niet wilt voelen worden secundaire emoties. Secundaire emoties dekken de primaire emoties af omdat die te overweldigend of te pijnlijk zijn. Secundaire emoties kunnen langdurig zijn. Dit kost veel energie en kan lichamelijke gevolgen hebben.

Bijvoorbeeld iemand die langdurig boosheid toont. Het lijkt of hij/zij goed bij zijn emoties kan komen, echter het is een secundaire emotie. Je kunt als buitenstaander van een ander vaak goed zien of iemand een primaire of secundaire emotie laat zien. Op een secundaire emotie voel je bij jezelf de energie leeglopen. Op een primaire emotie niet. Je ziet de helende werking van de emotie.

Het ontwikkelen van emotionele competentie begint bij bewustzijn

Voor het ontwikkelen van je emotionele competentie helpt het om dit onderscheid te weten tussen primaire en secundaire emoties.

Wat ook van belang is te weten dat we niet onze emoties zijn. We kunnen onze emoties waarnemen, er getuige van zijn. Er ons bewust van zijn. Te waarnemen hoe de emotie ons lichamelijk in beweging zet. Want e-motie, kun je zien als energie (e- van energy) in beweging (motion). Deze bewustwording, hiervan getuige zijn, schept eenheid tussen je lichaam en je hoofd.

De metafoor die ik graag gebruik om te helpen bewust te worden van het overlevingsproces wat is opgestart om ons aan te passen en emoties weg te drukken, is de metafoor van de strandbal. We kennen allemaal wel dat spelletje wat de meesten van ons als kind wel eens gedaan hebben. Probeer maar eens een strandbal onder water te drukken. Dat kost veel van onze aandacht. Onze waarneming van onze omgeving wordt ingeperkt. Alle aandacht is nodig om controle om die bal onder het wateroppervlak te houden. Wat gebeurt er als we hiermee stoppen en de bal op een rustige manier begeleiden en omhoog laten komen? Dan gaat de bal moeiteloos verder op het wateroppervlak en neemt de natuurlijke stroming of de wind de bal moeiteloos mee. Het onder water drukken van de bal, kun je vergelijken met het onder water drukken van een emotie die je niet wilt voelen. De emotie ‘eronder’ houden kost erg veel energie. We kunnen erdoor opbranden, ons helemaal leeg trekken. Waar het je toe uitnodigt is om geleidelijk met liefdevolle aandacht de bal, de emotie, naar de oppervlakte te brengen, te doorvoelen met heel je lichaam en aan te kijken om het vervolgens toe te vertrouwen aan de natuurlijke gang der dingen zodat het zich van je losmaakt.

Het geven van je liefdevolle aandacht

Het ontwikkelen van jouw emotionele competentie vraagt dus jouw liefdevolle aandacht. Soms is dit proces van stil worden, je liefdevolle aandacht geven genoeg. Ons lichaam geeft echter ook soms aan dat er meer nodig is, om de energie die is vastgezet in ons lichaam in beweging te brengen. Hoe kunnen we dit helende vermogen van ons lichaam aanspreken zodat we ons vrij kunnen maken van deze vastgezette energie?

Het begint bij om alle emoties die zich aandienen, te ontvangen als een gast in je herberg.

De donkere gasten 

Mens zijn is een herberg – Rumi

 

Elke ochtend verschijnt er een nieuwe gast

Een vreugde, een depressie, een gemenerik, een flits van inzicht komt

Als een onverwachte bezoeker

Verwelkom ze allemaal en onthaal ze gastvrij!

Zelfs als het een hoop zorgen zijn

Die op gewelddadige wijze al het meubilair in je huis slopen.

Behandel dan nog steeds elke gast met respect.

Hij ruimt misschien wel bij je op

Voor een nieuwe verrukking

De sombere gedachte, de schaamte, het venijn

Ontmoet ze met een glimlach bij de deur

En vraag of ze binnen willen komen

Wees dankbaar voor wie er komt

Want ieder van hen is gestuurd

Als een gids uit het onbekende.

Emoties zijn als wegwijzers

Om je gasten die op je stoep staan van je herberg beter te leren begrijpen, deel ik hier inspiratie van Karin Steffens en Toko-pa Turner.

Woede

Woede verschijnt op je stoep wanneer je hart beledigd is, je waarden miskend zijn, je geliefde bedreigd wordt of ergens onrecht heerst. Woede is de katalysator van de onmacht die je in dergelijke situaties voelt.

Zoals Maya Angelou zegt: ‘Verbittering is als kanker. Het eet zijn gastheer op. Maar woede is als vuur. Hij brandt alles schoon.’ Woede lijflijk bekeken, komt het je kracht brengen. Deze kracht is nodig om iets te veranderen, te beschermen, ergens voor op te komen. Hulpvragen: Wat is er dat beschermd mag worden (in mij)? Wat mag er hersteld worden (in mij)?

Teleurstelling

De tegenhanger van teleurstelling is tevredenheid. Een oefening om te dansen met teleurstelling is het opschrijven waar je naar verlangt alsof het al is gebeurd; je beschrijft uitvoerig het plezier dat je in je nieuwe schepping voelt, kijk om je heen en zeg waarom het zo mooi is.

Rusteloosheid

Rusteloosheid is de gast die constant in beweging is en voortstuwt vanuit een vaag gevoel iets in te moeten halen. De manier waarop we met deze lastige gast moeten omgaan, ligt besloten in het woord zelf, met rust in het geheime hart van de rusteloosheid.

Ongeduld

Ongeduld is onze neiging om deze lastige fase, waarin de dingen niet prettig zijn of vastliggen, te omzeilen en ons naar verlossing te haasten. Paradoxaal genoeg is het van wezensbelang dat we echt in dit ongemak kruipen, willen we onze eigen manier van verbondenheid vinden.

Schaamte

Schaamte betekent ‘zich omhullen’. Het bedrog van de schaamte. Het tegengif tegen schaamte is natuurlijk om zo volledig mogelijk aanwezig te zijn, ongeacht het risico. De discipline die voor schaamte nodig is, is jezelf blootgeven. Je brengt dan je hele stralende geest naar buiten, ondanks je angst om te falen. Je hebt de moed je geheime gaven aan het licht te brengen. Je laat je horen, terwijl je je liever zou verbergen. Je vraagt hulp wanneer je je in de steek gelaten voelt. Er is pas echt sprake van heling wanneer je je zelfkritiek laat vallen en kwetsbaar genoeg bent om een band met de wereld aan te gaan.

Angst

Angst is lijflijk gezien een reactie van opperste alertheid. Je begeeft een terrein wat nieuw voor je is. Het is een motor voor vernieuwing en helpt je ruimte te vergroten, je vertrouwen te doen groeien. Hulpvragen: Wat is de essentie? Waar ben je bang voor? Welke zekerheden of overtuigingen mag ik loslaten? Waar mag ik op vertrouwen?

Verdriet

Verdriet is de reactie op verbroken verbondenheid. Verdriet is de eer die we toekennen aan dat wat ons dierbaar is. Des te intenser je treurt, des te meer groei en vruchtbaarheid je kunt verwachten, net zoals bij regen. Verdriet lijflijk bekeken, zijn het de tranen die je doen smelten en je hartezeer doet tonen, het opent je hart. Hulpvragen: welke pijn mag ik erkennen in mezelf? Hoe heb ik mij verhard? Wat in mij heeft troost en liefde nodig?

Het ontvangen van alle gasten, en het doorvoelen, het werkelijk belichamen van je emoties, en de energie in beweging brengen, brengt je vrijheid en laat je innerlijke kracht stromen.

Jouw emotionele waarheid inzetten in je leiderschap

Na dit proces van het doorvoelen, het aanspreken van het helende vermogen van je lichaam en het opdiepen van het diepere inzicht wat achter dit verwerkingsproces verschijnt, gaat het erom dat je dit integreert in je leiderschap. Hoe wil je regie nemen? Is er iemand met wie je wil bespreken wat je te weten bent gekomen? Is er iets wat je hebt te ontmantelen in de organisatie waar je werkt?

Misschien helpen deze inspirerende woorden van Toko-pa Turner je bij het vinden van jouw antwoorden op deze vragen:

‘Kwetsmoedigheid is de bewuste keus om ons bij strijd niet meteen te pantseren, maar ons hart open te houden zodat we kunnen ontdekken wat daarin verborgen ligt. De paradox is dat we pas onze ware kracht vinden als we ons kwetsbaar opstellen.’

– Toko-pa Turner

 

Over Floor

Ik werk als coach vrouwelijk leiderschap, geef trainingen, host vrouwencirkels en begeleid familieopstellingen. Kijk voor meer op link